Pleidooi voor de nuance

In beton gegoten meningen op de grens van gezond verstand, ik kan er maar moeilijk aan wennen. In veel discussies lijken we het doel uit het oog verloren. Er is een mening gevormd, die mening verwordt tot een gegeneraliseerde oneliner, bij voorkeur vergezeld van een belediging en iedereen die die mening niet deelt is de vijand. Geen enkel probleem wordt opgelost door recht tegenover elkaar te gaan staan, vervolgens geen stap te willen zetten en luidruchtig te worden om te voorkomen dat je je gesprekspartner verstaat. Natuurlijk vertekent deze observatie doordat de stevigste meningen de meeste aandacht krijgen, maar desondanks ervaar ik een patroon. De stikstofdiscussie met de boerenprotesten. Wel of geen gas uit Groningen. Op welke manier het coronavirus te lijf te gaan. Hoe om te gaan met vluchtelingen en asielzoekers. We maken ruzie, de pers smult ervan en intussen komen we niet verder. Problemen worden opgelost als oplossen het doel is. Niet als overtuigen van een ingenomen standpunt het doel wordt. De oplossing zit in een nieuwsgierig gesprek. In oprechte interesse naar andermans mening en de herkomst van zijn standpunten. Als we denkkracht bundelen met het oog op het doel dan is elk probleem oplosbaar. Als we ons denken bevriezen dan is constant gekibbel het resultaat.

Dat geldt ook voor de uitdagingen die de arbeidsmarkt ons biedt. Momenteel lees ik vooral over vastlopende economieën, stakende branches, tijdelijk gesloten bedrijven, kofferchaos. En nog niet eens zo heel lang geleden kenden we een grote jeugdwerkloosheid en maakten we ons druk om de robotisering die banen zou doen verdwijnen. Er zijn dus altijd uitdagingen. Wat we nodig hebben is een flexibel brein, dat zo’n uitdaging oppakt, van alle kanten bekijkt en er dan vol vertrouwen mee aan de slag gaat. Als we kijken naar de toekomstige feiten dan zijn die vrij snel helder. Nederland vergrijst, dat weten we zeker. Bovendien worden we kleurrijker, onze bevolkingsgroei wordt voor een groot deel door migratie vormgegeven. We hebben te maken met een krimpende beroepsbevolking.

Nieuwe technologieën veranderen de aard van het werk en ook de noodzakelijke verduurzaming leidt tot nieuwe beroepen. Allemaal zaken die we niet tegenhouden, maar waar we manieren voor moeten vinden om mee om te gaan. Waar we gezamenlijk oplossingen voor moeten vinden. In creativiteit en soms met water bij de wijn. Uiteindelijk wil iedereen een gezond en welvarend leven in een vreedzame maatschappij. Laten we dan met dat doel voor ogen kijken wat wel kan. Bij- en omscholen. Herintreden. Langer doorwerken. Job carving. Internationale werknemers omarmen. Vaste contracten voor flexibel personeel inzetten. Meer uren werken. Samenwerkingen nadrukkelijker opzoeken. Continu opleiden. Onderwijs en werkgevers beter koppelen. Ik noem maar een aantal dingen, waar we, als we bereid zijn om samen te denken, ongetwijfeld vorm aan kunnen geven. Als we ervoor kiezen om onze energie te steken in het gezamenlijk oplossen van problemen in plaats van het in stand houden ervan, dan wordt het een stuk leuker. En dat begint met de bereidheid om te luisteren, met een flexibel brein. En met het lef om nuance toe te laten.